वैज्ञानिक मापदण्डअनुसार गरिएको उत्पादनमा विभाग पूर्वाग्रही भयो : एमडीएच
काठमाडौं। औषधि व्यवस्था विभागले उत्पादन तथा बिक्री अनुमति खारेज गरिसकेको भनिएको ‘फर्टिभेट’ नामक क्लोमिफिन साइट्रेट ट्याब्लेट वैज्ञानिक मापदण्डअनुसार उत्पादन गरिएको एमडीएच फार्मास्युटिकल्स प्रालिको दाबी छ।
विभागले २०८० भदौ १८ गते एमडीएच फार्मास्युटिकल्सको उत्पादन तथा बिक्री अनुमति खारेज गरेको थियो। तर त्यसपछि पनि कम्पनीले सो औषधि उत्पादन गरी गत डिसेम्बर महिनामा बजारमा पठाएको पाइएपछि विभागले ती औषधिहरू फिर्ता गर्न र विवरण पेश गर्न आदेश दिएको थियो।
कम्पनीका सञ्चालक दीपक प्रसाद दाहालका अनुसार, २०६९ भदौ १८ मा विभागबाट उत्पादन अनुज्ञापत्र प्राप्त गरिएको र २०७१ असार ३० मा मार्केटिङ अनुमति लिइएको हो। उनले विभागको पछिल्लो निर्णय प्रचलित कानुनको अपव्याख्या गरेर गरिएको पूर्वाग्रही कदम भएको दाबी गरे।
“विभागमा सीमित व्यवसायीहरूले दिएको उजुरीलाई गहिराइमा नपसी एकपक्षीय निर्णय गरियो,” दाहालले भने, “विगत १० वर्षदेखि नविकरण हुँदै आएको उत्पादनमा अहिले आएर समस्या देख्नु अन्यायपूर्ण हो।”
उनका अनुसार विभागले खारेज गर्नुको कारण ‘अति संवेदनशील हार्मोन’ भएको भनेको छ, तर वास्तविकतामा त्यस औषधिमा यस्तो हार्मोन नरहेको स्पष्ट छ। “यदि विभागले आशंका गर्यो भने एकपटक जानकारी दिएर स्पष्टिकरण माग्न सकिन्थ्यो। तर हामीलाई कुनै स्पष्टीकरणको मौका नै नदिइकन अनुमति खारेज गरिनु दुर्भाग्यपूर्ण हो,” उनले गुनासो गरे।
दाहालका अनुसार, क्लोमिफिन साइट्रेट एक प्रकारको महिला हर्मोनसँग सम्बन्धित अण्डा उत्पादन प्रक्रियालाई बढाउने औषधि हो, जुन कम्पनीले पशु प्रयोगका लागि मात्र सीमित मात्रा — २५ माइक्रोग्राम प्रतिघनमिटरभित्र — सुरक्षित ढंगले उत्पादन गरेको हो।
कम्पनीले विभागमा पठाइएको निवेदनमा अमेरिकाको एक विषविज्ञान सेवा प्रदायक संस्थासँग मिलेर क्लोमिफिनको प्रभाव र जोखिमसम्बन्धी अध्ययन गरी मात्र उत्पादन गरिएको उल्लेख गरिएको छ। साथै, अन्य समान प्रकृतिका औषधिहरू — जस्तै रोसुभास्टाटिन, इजेटिमाइब, एटोर्भास्टाटिन — सँग तुलना गर्दा क्लोमिफिनको प्रयोग सुरक्षित दायराभित्र रहेको दाबी गरिएको छ।
कम्पनीका अनुसार उत्पादन प्रक्रिया प्रयोगशालाभित्र भए पनि वैज्ञानिक अध्ययन, औद्योगिक स्वच्छता, र विषादीको स्तरसम्बन्धी सम्पूर्ण मापदण्ड पालना गरिएको छ। विभागले दिएको अनुमति रद्द गर्ने निर्णय गैरकानुनी मात्र होइन, वैज्ञानिकताविरोधी पनि भएको कम्पनीको ठम्याइ छ।
कम्पनीले विभागको निर्णयप्रति असहमति जनाउँदै पुनर्विचारको माग गर्दै निवेदन दर्ता गरेको हो। “यो कुनै गैरकानुनी गतिविधि होइन, वैज्ञानिक आधारमा नियन्त्रित रूपमा गरिएको उत्पादन हो,” कम्पनीले दाबी गरेको छ।
विभागमा दर्ता गरिएको पत्रमा विभागका महानिर्देशकले आफैं हस्ताक्षर गरेर खारेज गरेको निर्णयप्रति पनि आपत्ति जनाइएको छ। निवेदन मन्त्रालयमा समेत दर्ता गरिएको भए पनि विभागले अहिलेसम्म औपचारिक प्रतिक्रिया दिएको छैन।
भेट टाइम्सले यसबारे विभागका महानिर्देशक नारायणप्रसाद ढकालसँग सम्पर्क गर्दा उनले जानकारीका लागि सूचना अधिकारीसँग कुरा गर्न सुझाए। सूचना अधिकारी प्रमेद केसीले भने एमडीएचको निवेदन प्राप्त भएको पुष्टि गर्दै भने, “सो सम्बन्धी फाइल मेडिसिन शाखाका सहकर्मीले हेर्नुभएको छ, तर अहिले उहाँ पारिवारिक शोकमा हुनुहुन्छ। करिब १५ दिनपछि मात्र थप जानकारी दिन सकिनेछ।”
